Nieuwsbrief oktober 2013

Vandaag begint het onderzoek naar de geschiedenis van het Nederlandse televisiedecor en de Afdeling Decorontwerp van de NTS/NOS/NOB in de periode 1951 tot 2001. Je krijgt deze nieuwsbrief omdat je werkzaam bent geweest op deze afdeling, omdat je werkt als zelfstandig decorontwerper/artdirector, of omdat je op de hoogte wilt blijven van de voortgang van het onderzoek. Wil je dat niet, dan kan je je via de link onderaan deze nieuwsbrief afmelden.

Onderzoekslab op Vormvanvermaak.nl
Misschien kennen jullie de site Vormvanvermaak.nl al van het boek uit 2011. Dit wordt de plaats waar de voortgang van het onderzoek naar tv-decor te volgen is. Op de site gebruikt ik verschillende applicaties voor het verzamelen en ordenen van informatie. De inrichting van het lab zal in de loop van het onderzoek veranderen en inspelen op de onderzoeksvragen. De onderdelen van het lab zijn (voor zover mogelijk) interactief, je kunt er dus aan bijdragen.

In deze eerste, orienterende fase van het onderzoek staat het onderzoekslab in het teken van de volgende drie vragen: Wie werkten er als decorontwerper in deze periode? Wat zijn de belangrijkste gebeurtenissen en bronnen in de geschiedenis van de Afdeling Decorontwerp? Waar speelde de geschiedenis van de afdeling zich af, welke locaties zijn belangrijk geweest? Deze vragen worden beantwoord met behulp van drie applicaties: een tabel (wie?), een tijdlijn (wat?) en een kaart (waar?). Hoe het werkt en hoe je mee kan helpen, staat hier beschreven. Het blog loopt gewoon door, daar blijf ik wekelijks nieuwe artikelen over decorontwerp plaatsen. Zoals een interview met Ronald van den Bersselaar over een recente productie in China.

De aanleiding: Veertig jaar decorontwerp van Freek Biesiot
johnny woodhouse 1Deze zomer zijn Freek Biesiot en ik samen aan de slag gegaan met het registreren van zijn archief. Op het blog kan je al een aantal maquettes, foto’s en tekeningen uit dat archief bekijken. Het registreren is veel werk. Elk object moet een nummer krijgen en een beschrijving zodat het later in de database van Beeld en Geluid terug te vinden is. Daarnaast fotograferen we de maquettes en mooiste ontwerpen, zodat die online gepubliceerd kunnen worden. Eind 2013 ronden we de registratie af en komt het archief in beheer bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid die het voor toekomstige generaties gaat behouden en ontstluiten.

Omdat Freek’s archief zeer compleet en divers is, geeft het een goed beeld van het vak decorontwerper, het ontwerpproces en de productiegang, de verschillen tussen programmagenres, vooruitgang in technieken en veranderingen in stijl. Bovendien bewaarde hij ook documenten over de geschiedenis van de afdeling als ‘bedrijf’. Zo vormde zijn archief een degelijke basis voor het schrijven van een onderzoeksplan. Het Mondriaan Fonds zag gelukkig de noodzaak en urgentie van het plan en verstrekt een ‘bijdrage tijdsinvestering bemiddelaars’ die mij in staat stelt om een jaar lang fulltime aan het onderzoek te werken. Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid is partner in het project.

Het begin: Gesprekken met Jan van der Does
DSCF3855aJan van der Does is op dit moment de enige die nog uit eerste hand informatie kan verschaffen over de situatie op de Afdeling Ontwerp in de jaren vijftig. Gelukkig heeft Van der Does het een en ander uit deze periode bewaard, bijvoorbeeld documentatie van het contact met de BBC en ontwerpen van ‘animations’ die hij samen met Cor Hermeler maakte. Hij bewaarde ook de documenten die hij als chef van de decorontwerpers opstelde tussen 1962 -1974. Tijdens deze periode van groei werden hem door de directie regelmatig lastige vragen gesteld (Hoe groot zou de afdeling zijn over tien jaar? Wat kost een decor gemiddeld?) waarop hij in rapportages, memo’s en tabellen antwoord gaf. De meeste aandacht ging uit naar het stroomlijnen en reguleren van de productiegang, een proces wat met de groei van de NTS/NOS steeds lastiger te beheersen werd. Veel documenten uit het archief van Van der Does zijn al te bekijken in de tijdlijn 50 jaar tv-decor.

Volgende fase in het onderzoek: Inventariseren van ontwerparchieven
DSCF3827aHet Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid heeft een grote collectie objecten uit de geschiedenis van de omroep. Daaronder zijn decortekeningen van Fokke Duetz, heel veel decorfoto’s en overig materiaal zoals de kleurensystemen van Peter Zwart en Herman Meyer. Samen met Beeld en Geluid ga ik onderzoeken welke objecten relevant zijn voor het onderzoek en hoe we dat materiaal het beste kunnen presenteren. De bedrijfsarchieven van de Afdeling Decorontwerp zijn helaas grotendeels vernietigd of verdwenen. Gelukkig zijn er medewerkers geweest die hun eigen werk of dat van anderen uit de containers hebben kunnen redden. Ook deze prive-archieven ga ik inventariseren en zo mogelijk digitaliseren en ontsluiten.

Vanaf december: Interviews, biografieen en oeuvelijsten
Op de lijst van medewerkers van de Afdeling Decorontwerp en freelance decorontwerpers, online te raadplegen via het onderzoeklab, staan nu ruim honderd personen. Het spreekt voor zich dat ik niet bij iedereen op bezoek kan gaan voor een uitgebreid gesprek. Ik concentreer mijn aandacht in eerste instantie op de ontwerpers die lange tijd in vaste dienst zijn geweest en ik begin in chronologische volgorde, bij (de familie van) Peter Zwart dus.

Maar dat betekent niet dat er geen plaats is voor herinneringen, ontwerpen of andere bijdragen van assistenten, incidentele freelancers, kostuumontwerpers, stagiairs, lichtontwerpers, decorateurs, decorbouwers en regisseurs. Een televisieproductie ontstaat immers altijd uit samenwerking. In een later stadium van het onderzoek zal ik daarom een selectie van mensen uit andere vakgroepen spreken die te maken hebben gehad met de Afdeling Dekorontwerp.

Vanaf december gaat de Beeldengeluidwiki.nl een belangrijke rol spelen in het onderzoek. Deze online encyclopedie van het Nederland Instituut voor Beeld en Geluid is de beste plek om kennis over ontwerpers, producties en beeldmateriaal te verzamelen en ontsluiten omdat de informatie gekoppeld is aan de audiovisuele collectie (het televisiearchief) van het instituut. Meer informatie hierover volgt in de volgende nieuwsbrief van 1 december 2013.

In het kort: Hoe kan je helpen?
Het wordt een grote klus, want het gaat om een lange periode, een grote groep ontwerpers en vele duizenden decors. Voor het slagen van het project is de hulp van voormalige medewerkers van de afdeling hard nodig!

  • Spreek je oud-collega’s die nog geen e-mail, telefoontje of post van mij hebben gehad? Mogelijk heb ik hun contactgegevens nog niet kunnen achterhalen. Wil je hen vragen contact met mij op te nemen?
  • Bekijk het onderzoekslab. Heb je een aanvulling of opmerking? Stuur deze dan graag door.
  • Doorzoek de zolder/kelder/schuur naar ontwerpen, foto’s en documenten. Laat me weten wat je aan archiefmateriaal vindt van jezelf, andere ontwerpers en/of de afdeling als geheel.
  • Vragen, opmerkingen en suggesties zijn altijd welkom. Wil je meer doen? Bijvoorbeeld een gastblog schrijven, helpen met het bewerken en beschrijven van gedigitaliseerde decortekeningen en foto’s, of heb je een idee voor het onderzoekslab of blog? Ik hoor graag van je!

    Liselotte Doeswijk | 06-26982127 | info@vormvanvermaak.nl | Zwanenburgwal 290, 1011 JH Amsterdam

    Dit onderzoeksproject wordt mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid

    MF  en B&G

    Belangrijke links:

  • Onderzoekslab: http://vormvanvermaak.nl
  • Uitleg over het onderzoekslab: http://vormvanvermaak.nl/wie-wat-waar/uitleg/
  • Het blog: http://vormvanvermaak.nl/blog
  •  
    Om je af te melden van de nieuwsbrief klik hier.

    Reageer