Kijktip: NPO Cultura staat deze week in het teken van het oeuvre van Orlow Seunke. Dorus van der Linden heeft een aantal maal met Seunke samengewerkt en stuurde mij deze herinneringen:
“De korte film Pim en zijn hospita (1979) was mijn eerste kennismaking met de jonge, net van de filmacademie komende, regisseur Orlow Seunke. Ik was hem toegewezen als artdirector omdat de film werd gemaakt met medewerking van een omroepvereniging. Orlow had, zoals héél veel mensen uit de filmwereld, een grote achterdocht ten aanzien van mensen uit ‘het Hilversumse’. Werken bij de televisie was daar geen aanbeveling!
De eerste set die hij kwam bekijken was een slaapkamer waarin een koperen tafeltje met een driedelige make-upspiegel met daaromheen gedrapeerd ‘n soort kerstlampjes. Langs de spiegel had ik oude foto’s van filmsterren bevestigd, waaronder Buster Keaton. Daar was Orlow zeer mee in zijn sas. Toen ik hem vertelde dat ik met de eigenaar van de lokatie had afgesproken dat die de komende nachten in het bed in deze set zou slapen om zo de vouwen in de lakens (uit het NOS textielmagazijn) weg te krijgen, was Orlow pas écht overtuigd van mijn capaciteiten.
Orlow speelde zelf Pim, de hoofdrol in wat een serie korte films zou worden. In een van de afleveringen moest hij dronken in een Amsterdamse gracht fietsen. Toen ik op de rekwisietenlijst een fles wodka zag staan ben ik toch even met hem gaan praten. “Ja, als ik dronken moet spelen moet ik toch dronken zijn” zegt hij. Ik heb toen geantwoord: “Dus als je ‘n een-armige moet spelen gaat de zaag erin?” Dat zette hem denk ik toch aan het denken…
Ik heb daarna nog enkele afleveringen van Pim met.. met Orlow gedaan, en daarna korte films als Prettig weekend mijnheer Meyer (1977), Met voorbedachte rade (1978) en zijn eerste speelfilm De smaak van water (1982). Ikzelf beschouw De smaak van water als de mooiste en meest indringende film waaraan ik heb mogen meewerken.
De smaak van water vertelt over een meisje (gespeeld door Dorijn Curvers) wat door haar ouders in een kast is opgesloten en wordt gevonden door een soort sociaal werker (Gerard Thoolen). Hij trekt zich haar lot aan, neemt haar op sleeptouw en daardoor stelt hij zijn huwelijk in de waagschaal. Bij het maken van het interieur in een oude diamantslijperij in Amsterdam vond ik het bijna voor de hand liggen dat het erg traditioneel zou zijn en dat er zwaar Christelijke afbeeldingen aan de muur hingen. Duidelijk herinner ik mij een Christus-portret met doornenkroon.
Er was voor deze productie een zeer beperkt budget beschikbaar, de medeproducenten van Orlow waren medestudenten van de filmacademie. De ouders van Orlow deden de catering en speelden zelfs nog ‘n rolletje in de film. Een van de (dramatische) scenes waarin een kind bij zijn ouders (gespeeld door de ouders van Orlow) wordt weggehaald heb ik helemaal zwart/wit ingericht met kramten in plaats van behang op de muren, ik herinnerde me dat uit mijn jeugd dat de muren werden vóórgeplakt met kranten waarna van behangen, uit armoede, jaren niets kwam. Door deze, ook financieel noodzakelijke soberheid heeft de film een beetje ‘n Oost-Europese sfeer gekregen.
De binnenkant van de kast waarin het kind ‘woonde’ als een dier, kon voor mij niet verschrikkelijk genoeg zijn. Nadat decorbouwer Willem de Leeuw op mijn aanwijzingen de binnenkant onderhanden had genomen, heb ik ongeveer een week lang etensresten uit de NOS-keuken mee naar de set genomen en daar de wanden van de kast mee bewerkt. Geen fris werkje maar het moest mijns inziens te gruwelijk voor woorden worden. Toen de opnamen begonnen stond dan de schimmel op de wanden en stonk het verschrikkelijk, Dorijn Curvers heeft speciaal een tetanus-injectie gekregen om er niet ziek van te worden. Bij het zien van de film in de bioscoop had ik de indruk de binnenkant van de kast nog te kunnen ruiken.”
Dorus van der Linden
Afgelopen weekend heb ik eindelijk Hugo gezien, het 3D spektakel van Martin Scorcese over het jongetje Hugo Cabret en filmmaker George Méliès. Nu hoefde ik eigenlijk helemaal niet zo lang te wachten, het was alleen dat de voorpret en daarmee de verwachtingen nogal hoog opliepen door een aantal vertoningen op het International Film Festival Rotterdam.
Bromberg vertelde over verschillende technieken en oplevingen van de stereoscopische 3D-techniek in de filmgeschiedenis. Enkele memorabele voorbeelden: een reclamefilm uit 1939 van Charley Bowers waarin een 
Ook veel effectiever in stereoscopie zijn de filmtitels. Deze zijn in de klassieke Hollywoodfilms al sinds de jaren dertig min of meer driedimensionaal. De letters zijn in perspectief geïllustreerd of ze zijn met behulp van andere effecten 3D gemaakt. Zo werden letters op glazen platen gelegd zodat er een schaduw ontstond en er waren speciale titel-machines die titelkaarten snel heen en weer bewogen. Over deze vervaagde opname van de tekst werd dan nogmaals de scherpe letter gezet, met ook het effect van diepte of een beweging. (Dit effect wordt uitgelegd in Piet Schreuders’ 
In 1993 vond Bromberg in Barcelona onverwachts een ingekleurde kopie van Le voyage dans la lune. De filmrol was in slechte staat en het duurde tot 2011 dat er genoeg geld, expertise en technische mogelijkheden beschikbaar kwam om te starten met de restauratie. Deze gigantische onderneming is vastgelegd in een documentaire die, samen met de gerenoveerde kleurenfilm, te zien was op het IFFR. Filmen in kleur was nog niet mogelijk in 1902, maar regelmatig kleurde men filmkopieën met de hand in. Dat was een kostbare zaak: in een fabriek beschilderden zo’n honderd vrouwen frame-voor-frame direct de verf op de filmrol, zo leren we uit de documentaire. De filmrestaurateurs moesten ruim honderd jaar later ook beeldje-voor-beeldje te werk gaan met Le voyage dans la lune. Bijna elk frame was beschadigd. Gelukkig zijn er van de eerste science-fictionfilm ter wereld nog meer, meestal incomplete kopieën bewaard en en kon de film zo plakte men de film als een puzzel weer digitaal in elkaar. Het Franse duo AIR componeerde een 
