Laatste werkdag

De afgelopen weken was ik weer even tijdelijk terug bij Beeld en Geluid in Hilversum (net als daarvoor had dat werk trouwens niets te maken met deze site). Op zonnige ochtenden als vandaag is de glazen gevel altijd extra mooi. De zon maakt het reliëf wat beter zichtbaar en daardoor kan je de televisiebeelden die Jaap Drupsteen erin verwerkte duidelijk zien. Er zit ook televisievormgeving in de gevel, de Teleac stationcall van Theo Dijkslag bijvoorbeeld. Er zal tussen de 768 beelden toch ook wel werk van Drupsteen zelf zitten, zou je zeggen. Maar dat heb ik nog niet kunnen vinden. Zal ik toch nog eens terug moeten!

Meer lezen bij Beeld en Geluid en bij Jaap Drupsteen

It’s art in the game

Vandaag is de laatste kans om de tentoonstelling ‘It’s art in the game’ bij Museum Hilversum te bezoeken. De titel zegt het natuurlijk al; de tentoonstelling gaat over de kruisbestuiving tussen kunst en games. Extra redenen om vanmiddag (vanaf 15.30) te gaan: er zijn lezingen, broodjes en het is gratis (check hier het programma). Gastcurator Alan Boom stelde de tentoonstelling samen, Strange Attractors verzorgde het ontwerp.

De nieuwe stoeptegel

Ondanks een somber wolkendek is het toch een mooie dag. Want vandaag is de presentatie van het boek Een eeuw van beeld en geluid: Cultuurgeschiedenis van radio en televisie in Nederland. Sonja de Leeuw, Huub Wijfjes, Bert Hogenkamp en enkele andere wetenschappers beschrijven in dit boek de sociale geschiedenis van radio en televisie in Nederland.

Een eeuw van beeld en geluid kan je in zekere mate zien als een vernieuwde uitgave van Omroep in Nederland: Vijfenzeventig jaar medium en maatschappij, 1919-1994 (red. Huub Wijffjes). Deze omvangrijke studie, door afmetingen en gewicht binnen televisiestudies ook wel De Stoeptegel genoemd, was jarenlang het enige boek wat de Nederlandse mediageschiedenis zo uitvoerig behandelde. Een eeuw van beeld en geluid is wat bescheidener van formaat, maar bestrijkt een grotere periode. Het start een paar jaar eerder en de ontwikkelingen van de laatste twee decennia komen ook nog aan bod.

Wat op het eerste oog opvalt aan het boek is de sobere beeldredactie. Omroep in Nederland dankte zijn formaat vooral aan de vele afbeeldingen. Inmiddels zijn die Ja zuster, nee zuster foto’s een beetje belegen geworden en daarom koos de redactie voor een hele andere aanpak. Op de foto’s staan objecten die een rol speelden in de geschiedenis van de Nederlandse omroep, denk aan ‘het hondenhok’ van Phillips, zendapparatuur van radiopionier Idzerda, een maquette van Sesamstraat, etc. Niet tegen een neutraal witte achtergrond maar in de omgeving waar ze zich nu bevinden: de depots van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Dit instituut is initiatiefnemer en uitgever van de publicatie en ondersteunt bovendien twee van de drie eerder genoemde wetenschappers. De collecties radio en televisie worden met name door digitaliseringsproject Beelden voor de Toekomst steeds beter toegankelijk. De collectie objecten staat veilig, maar onzichtbaar in de kelders van het gebouw. Het is mooi dat de redactie deze objecten op deze manier onder de aandacht brengt.

Hogenkamp, Bert, Huub Wijffjes en Sonja de Leeuw (red), Een eeuw van beeld en geluid: Cultuurgeschiedenis van radio en televisie in Nederland, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid: 2012.

Bestellen kan bij de webshop van Beeld en Geluid (hier staat tevens een korte samenvatting van alle hoofdstukken).

Stanley Kubrick en Saul Bass


Alternatieve titelsequentie voor 2001: A Space Odyssee, de maker liet zich “inspireren” door Saul Bass

Vandaag is de Stanley Kubrick tentoonstelling in het EYE filminstituut dan echt open en ook de films komen in roulatie. Vanavond draait bijvoorbeeld 2001: A Space Odyssee (1968) op het grote scherm.

In de tentoonstelling is artwork te zien van grafisch ontwerper Saul Bass. Hij werkte enkele storyboards uit voor Spartacus (1960), ontwierp de titelsequentie en het promotiemateriaal. De kracht van Bass was dat hij telkens een sterk grafisch beeld of symbool wist te vinden of creëren, bij Spartacus werd dat de strijdbaar opgeheven arm van Kirk Douglas met gebroken keten. Dit beeld speelde een centrale rol speelde in de promotie van de film. Bass was door Kirk Douglas binnengehaald, deze acteur was erg gecharmeerd van het werk van de ontwerper. Ook Kubrick was tevreden, maar pas twintig jaar later werkten Kubrick en Bass weer samen, toen Bass het affiche voor The Shining (1980) ontwierp. Dit affiche is iets minder sterk, de close-up van een maniakaal grijnzende Jack Nicholson door de toiletdeur werd uiteindelijk het iconische beeld voor de film in plaats van het door Bass gekozen beeld op zijn affiche. (Meer lezen in de volgende post over Bass en Kubrick)

YouTube staat vol met zogenaamde Saul Bass tributes, variaties, spoofs of hoe je het ook wil noemen. De meeste zijn studentenopdrachten en niet erg goed. Een uurtje surfen en veertig video’s later is het werk van Bass gereduceerd tot wat scheve balkjes, rommelige typografie en het gebruik van zwarte silhouetten. Hoewel sommige spoofs nog wel grappig zijn, kan je – als je het werk van Bass liefhebt – deze playlist maar beter niet bekijken. Het is jammer om te merken dat studenten Bass als inspiratiebron noemen, maar dan niet verder gaan het knippen en plakken van stijlkenmerken uit zijn bekendste filmtitelsequenties. Terwijl het unieke talent van Bass vooral lag in zijn strategie films te reduceren tot dat éne krachtige beeld, een beeld met de potentie om uit te groeien tot icoon voor de gehele film. Hoe bijzonder die gave is, bewijzen al die makkelijke pastiches op YouTube wel.


Alternatieve titelsequentie voor The Shining, de maker liet zich “inspireren” door Saul Bass

Iconic Tv Posters

Albert Exergian - Dexter, Iconic TV Poster Series 2009

Misschien had u deze minimalistische tv-posters van Albert Exergian al eerder gezien op het web? Ik was ze alweer vergeten, maar ze zijn opgenomen in de tentoonstelling Graphic Design: Now in Production. De Guarian schreef in januari 2010: “Television imagery and artwork is rarely of a quality worth hanging on your walls. Welcome, then, Austrian designer Albert Exergian, who’s created a series of modernist images inspired by TV shows…” Met de eerste zin ben ik het uiteraard niet eens, maar Exergian’s affiches zijn inderdaad wonderschoon. Sommige zijn alleen te identificeren als je de serie goed kent. Meer te zien (en bestellen) op Exergian.com.

David Exergian - Iconic TV Poster Series 2009 @ Graphic Design: Now in Production, Governers Island, NY

Dutch Design op Governers Island, NY

Graphic Design: Now in Production op Governers Island, New York. De vormgeving van de tentoonstelling is van Project Projects en Leong Leong. In het gebouw zijn ook de enige (werkende) toiletten op het eiland.

Graphic Design: Now in Production is een reizende tentoonstelling van het Smithsonian Institution’s Cooper-Hewitt, National Design Museum in New York en het Walker Art Centre  in Minneapolis. De tentoonstelling reist door de VS en is van 1 juni tot 3 september in New York op Governers Island. Dit eilandje, op 10 minuten met het pontje vanaf Battery Park, is alleen in de weekenden te bezoeken. Governers Island werd in 1624 in gebruik genomen door de Hollanders en diende daarna als militaire basis voor het Amerikaanse leger. Inmiddels staan het oude fort, de villa’s van de hogere officieren en kazernes er al vele jaren verlaten bij. Het zuidelijke deel van het eiland is het moment niet toegankelijk. Daar wordt gewerkt aan een park, naar een ontwerp van een Nederlands bureau (West 8).

Bij mijn bezoek afgelopen week heb ik er geen kaaskoppen gespot, behalve in de tentoonstelling: Experimental Jetset, Roel Wouters, Jonathan Puckley, Luna Maurer, Mevis en Van Deursen, Michiel Schuurman, Irma Boom, Catalogtree, Metahaven, Karel Martens, om er een paar te noemen. De kwaliteit en populariteit van het Nederlands ontwerp komt niet uit het niets, we hebben immers een uitgebreid systeem van fondsen en stichtingen die daar aan meewerken. Zo blijkt ook de credits van de tentoonstelling: het Mondriaan Fonds, The Netherlands-America Foundation, Gemeente Amsterdam en Cultural Services (van het Nederlands consultaat in New York) betaalden mee aan de tentoonstelling.

Experimental Jetset - Statement and Counterstatement (2011) @ Graphic Design: Now in Production op Governers Island, NY. Experimental Jetset maakt dit drieluik speciaal voor deze tentoonstelling. De collage verwijst naar de Franse affichistes die in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw op straat (reclame)affiches scheurden en zo bewerkte tot nieuwe werken. In deze collage verwerkte Experimental Jetset affiches uit periodes en ontwerpers die hen beïnvloedde en zo creëerden ze een 'paper memory' of een 'graphic archeology' van zichzelf. De quote is van Walter Benjamin en gaat over de leeservaring onder invloed van hash. Experimental Jetset: "it's a quote that means a lot to us, as it provides us with a very useful model of how graphic design can be interpreted: as a landscape of conflicting voices, in which truth becomes something living." (Blauvelt, Andrew and Ellen Lupton. Graphic Design: Now in Production. Walker Art Center, 2011, p. 108)

Graphic Design: Now In Production

Als je toevallig in New York bent (zoals ik) neem eens een kijkje op Governers Island. Daar is een veelzijdige tentoonstelling te zien over de huidige stand van zaken in grafisch ontwerp. Motion graphic design wordt niet overgeslagen. De mensen achter The Art of the Title selecteerden een aantal filmtitelsequenties die ook deel uit maken van de tentoonstelling.