Nieuwe tafel voor Nieuwsuur

“Zondag wordt in 2014 eindelijk een gewone dag”, zegt hoofdredacteur Joost Oranje tijdens de perspresentatie van Nieuwsuur oop 17 december 2013. Want, vanaf 4 januari is Nieuwsuur er iedere dag, ook gewoon op zondag dus. De uitbreiding van zendtijd is aangegrepen als aanleiding om eens te kijken wat er inhoudelijk en qua vorm beter kan. De pers kreeg 17 december alvast een sneak preview. Maar wat was er dan veranderd, vroegen sommige aanwezigen zich af. Het sprong niet direct in het oog en dat is volgens hoofdredacteur precies de beoogde reactie. “Het was tijd voor een kleine modernisering, maar we wilden de boel niet op zijn kop zetten”, vertelt hij. Dat de nieuwe tafel nauwelijks opvalt, kunnen de ontwerpers van Fisheye dus als een compliment opvatten. Hij past naadloos in het bestaande decor. Wat natuurlijk de vraag oproept: “Waarom iets veranderen als de kijkers het misschien niet eens op zal vallen?”

Nieuwsuur 2014

De nieuwe Nieuwsuur-desk met flexibele armen. Ontwerp Fisheye

Nieuwsuur decor 2010

Nieuwsuur decor 2010

Lieke Fillekers, hoofd regie van Nieuwsuur vertelt dat er een paar knelpunten waren ontstaan met de oude tafel uit het decor van 2010. “De armen van de tafel staan eigenlijk in een te kleine hoek. De camera’s gaan daardoor bijna over de as als ze de presentatoren of gasten aanschieten. Daardoor zijn de zijkanten van het decor relatief veel in beeld en de twee schermen en panoramawand juist weer te weinig. Daarnaast is het aantal zitplekken beperkt, soms moeten gasten tijdens de uitzending wisselen met de presentatoren en dat is rommelig en verwarrend. Niet alleen voor de gasten, maar ook voor de kijker, die opeens op dezelfde plek iemand anders ziet zitten. Met de uitbreiding naar zondag moet het programma beter in kunnen spelen op een uiteenlopend aantal gasten en verschillende presentatievormen.” Daarom werd een pitch uitgeschreven voor een nieuwe tafel.

Bedieningspaneel voor bewegende decoronderdelen van Fisheye

Bedieningspaneel voor bewegende decordelen van Fisheye

Het Belgische bureau Fisheye maakte eerder voor Nieuwsuur de opkomende beeldschermen, -‘transformer-schermen’ worden ze soms genoemd- en zij wonnen de pitch. De armen van de tafel van Fisheye hebben zoals gevraagd een wat wijdere hoek en en zijn langer zodat er meer gasten aan kunnen zitten.

Maar de “gouden vondst” is dat de armen in hoek en hoogte verstelbaar zijn. Fillekers legt uit: “We kunnen de armen dichter bij elkaar schuiven, bijvoorbeeld voor een debat, als je de gasten met elkaar wilt laten praten. De witte hoekjes rechts en links kunnen we er af halen. En de armen kunnen omlaag als er geen gasten zijn, dan zijn het gewoon decoronderdelen die perfect passen bij de achterwanden. Net als de schermen kan ik dat vanuit de regie bedienen.” Moeten we dus naast bewegende schermen, een bewegende tafel verwachten? “Nee hoor”, zegt Fillekers, “het is niet de bedoeling dat dat in beeld gebeurt. Er is zelfs een stop ingebouwd zodat de tafel niet ineens onder een gast wegzakt als iemand in de regie per ongeluk op de knop drukt.”

This slideshow requires JavaScript.

Het decor krijgt er dus twee bewegende onderdelen bij, maar eigenlijk is een groot deel van de studio, waar Nieuwsuur wordt opgenomen, beweegbaar. In 1994 werd studio 8 in het Videocentrum ingrijpend verbouwd. Er kwamen op afstand bestuurbare camera’s, een zeer geavanceerde regieruimte en om optimaal gebruik te maken van het geringe vloeroppervlakte werd een enorme draaischijf geplaatst. Op de draaischijf stonden de decors voor het Jeugdjournaal, het 8 uur journaal en NOVA opgesteld. Zo is met een kleine moeitje, een compleet changement uit te voeren. Een fantastisch systeem dat nog steeds in gebruik is met een kleine aanpassing: de vloer is in 2010 zo’n 40 cm opgehoogd tot gelijke hoogte met de draaischijf. Met als voordeel dat de decors wat groter kunnen, zonder dat je de draaischijf zelf ziet. De nieuwe Nieuwsuur-tafel bijvoorbeeld, steekt tijdens de uitzending over de draaischijf uit.

In een kwartier bouwen een stuk of vier man het NOS journaal om naar Nieuwsuur en omgekeerd. De panoramawanden van Nieuwsuur links gaan omhoog, de wanden rechts en het grote scherm staan op wieljes en komen links tegen de studiomuur te staan. De nieuwe tafel zweeft straks als een hovercraft op luchtkussens naar achter op de draaischijf. De vloer draait en dan staat daar al de achterwand van het NOS journaal. Dat decor is eveneens een ontwerp van Fisheye, zoals duidelijk te zien aan hun logo aan de achterzijde, maar ook aan het systeem met de luchtkussentjes. Wederom een innovatief idee van deze ontwerpers. “Het decor gaat er een beetje van trillen, maar het is veel beter dan zwenkwieltjes”, zegt een van de crewleden die meewerkt aan het changement.

Het huidige lichtplan (klik voor vergroting)

Het huidige lichtplan (klik voor vergroting)

De komende dagen staat de tafel al een aantal keer op de draaischijf, zoals nu voor de perspresentatie, maar het echte testen begint pas in het nieuwe jaar. Pas dan kan men ook aan de slag met het nieuwe lichtplan. Er wordt nog gewerkt aan de details: de stoelen krijgen weer een fris-witte bekleding en dan is er het hout in de nieuwe tafel dat onverwacht glimt. Fillekers: “Dat is wel zo met ontwerpers uit België, je wipt niet snel even langs. We hebben heel veel contact gehad, bijvoorbeeld over de verhouding beenruimte en techniek onder tafel. Je wilt ook dat de gasten comfortabel zitten. Het hout glimt nu meer dan verwacht, daar moeten we nog goed naar kijken. Gaan we het vervangen of is het misschien wel mooi?” In de tussentijd werkt Martijn Schimmer verder aan de tune. Het Gelders orkest speelde de muziek opnieuw in en de komende dagen mixt hij daarvan een nieuwe versie. Ook hier is het een kwestie van “bijschaven”, een kleine verandering aan de bestaande vorm.

Nieuw: nieuwstunes.nl

Onderstaande bericht vond ik vanmorgen in mijn postvak. Het betreft een initiatief van Victor Vlam, die eerder NetworkNewsMusic.com opzette. Michel van Dijk, die geholpen heeft bij de research voor het boek Vorm van vermaak (en veel werk heeft verricht voor de beeldengeluidwiki,nl en heel veel video’s digitaliseert en publiceert op zijn YouTube-kanaal en omroepers.nl)

Persbericht:
NIEUW ONLINE MUSEUM VOOR NIEUWSTUNES GELANCEERD

Rotterdam, 22 januari 2013 — Dinsdag is een nieuw online museum
gelanceerd: Nieuwstunes.nl. De site bevat tunes waar bezoekers naar
kunnen luisteren van nieuwsrubrieken op tv: het NOS Journaal, RTL
Nieuws, Hart van Nederland en talloze andere programma’s.

Je staat er misschien niet vaak bij stil maar een nieuwstune is een
mooi stukje muziek, legt initiatiefnemer Victor Vlam uit. “Dag in, dag
uit is een nieuwstune meerdere keren te horen en dat vaak jaren achter
elkaar. Het is een grote opgave voor componisten om te zorgen dat de
muziek al die tijd interessant blijft.” Omdat de tunes zo vaak zijn
afgespeeld, staan ze stuk voor stuk in ons geheugen gegrift. “Wie zou
niet meteen de tune van Brandpunt kunnen herkennen,” vraagt Vlam zich
af.

Maar waarom is een museum nou nodig? Behalve dat de tunes leuk zijn om
naar te luisteren heeft Nieuwstunes.nl ook nog een andere functie. “We
houden op deze manier de muziek levend voor toekomstige generaties,”
vult onderzoeker Michel van Dijk aan. “Veel tunes gaan naar verloop van
tijd verloren in stoffige archieven en dat is zonde.”

De tunes zijn vaak een markante afspiegeling van de tijdsgeest. “Je
zult er verstelt van staan hoeveel interesse er is in tv tunes”, zegt
Vlam. Al elf jaar runt hij een site met Amerikaanse nieuwstunes, ook de
enige in zijn soort: NetworkNewsMusic.com.

Naast het kunnen luisteren naar tunes, kunnen bezoekers stemmen op hun
favoriete nieuwstune aller tijden. En het museum biedt interessante
informatie en weetjes over nieuwstunes en de rubrieken die ze van
muzikale begeleiding voorzagen. Wist je dat de componist van vele RTL
Nieuws-tunes in de jaren negentig ook de man achter de Jody Bernal hit
Que Si, Que No is? Welk beroemd orkest heeft zowel de huidige EenVandaag
leader ingespeeld als ook de eerste Journaal tune uit 1956?

Het museum kan worden bezocht via www.nieuwstunes.nl.

NOS Journaal in het nieuw

De NOS presenteerde vandaag de nieuwe vormgeving: het complete leaderpakket en alle decors zijn aangepakt. Algemeen directeur Jan de Jong en hoofdredacteur Nieuws Marcel Gelauff spraken bij de introductie over ‘meer urgentie’ en ‘geen revolutie maar evolutie’ – termen die wij eerder optekenden voor het boek Vorm van vermaak.

Welnu, het nieuwe leaderpakket is inderdaad: evolutie. De leaders grijpen terug naar de (rode) cirkel als centraal element – een basisvorm die Geert van Ooijen in 1995 al bij de NOS introduceerde. Nog een oud vertrouwd element: de gong is terug. ‘Booiingg’ is wederom de nadrukkelijke uitsmijter van de leader. ‘We hebben de muziek getest op een groep respondenten. Die luisterden naar de leader, zonder dat ze wisten voor welk programma we het zouden gebruiken. De mensen dachten aan een nieuwsprogramma. Of aan een spannende, avondvullende film,’ aldus De Jong. Volgens hem is de leader ‘heel erg veel goedkoper dan de vorige’ – Lambie Nairn hanteert kennelijk andere (goedkopere) tarieven dan Cape Rock.

Het decor (Fisheye) is vooral: heel veel scherm, en een vloer met een piepklein deskje in de vorm en kleur van de NOS-O. De nieuwslezers gaan rondlopen, enorme schermen zullen de nieuwsberichten ondersteunen. Vanaf zondag te zien – zaterdag ná het achtuurjournaal alvast een preview met Sasha de Boer en Rob Trip. En nu alvast foto’s van de perspresentatie.

This slideshow requires JavaScript.

Nieuwe NOS Journaal vormgeving

Zondag voor het eerst op televisie, maar in de de VARAgids vandaag al de eerste beelden en een artikel over de nieuwe leaders en nieuwe decors van de NOS Journaals. Mooi werk van Danny Smit‘s bureau Cape Rock.

Credits: Het Hilversumse bureau Cape Rock voor strategie, concept en design in samenwerking met Avi-Drome als productiepartner. Decorontwerp: Fisheye uit Gent, België. De tune is van Cablejuice uit Amstelveen, zij zijn onder andere ook verantwoordelijk voor de audiologo’s van Albert Heijn, Jumbo en C1000.

NOS Paintbox

Het NOS Journaal heeft een leuk ‘achter de schermen’ weblog met video’s. Jeroen Overbeek maakte een post over de ‘Paintbox’, de afdeling die de dagelijkse vormgeving van de NOS Journaals en het Jeugdjournaal verzorgd. De landkaarten, animaties, grafieken, enzovoorts. Het Jeugdjournaal besteedt sinds de allereerste aflevering heel veel aandacht aan dit soort ondersteunde beelden. Je neemt de informatie immers veel beter op als beeld en geluid elkaar helpen. Hellen Kret, regisseur van het Jeugdjournaal vertelt aan Overbeek hoe het allemaal in zijn werk gaat.

Tot begin jaren tachtig worden de graphics voor het Journaal door de grafici van NOS Grafisch Ontwerp verzorgt. Dat gebeurde in toerbeurt. Één of twee grafici staan de hele middag paraat om eventueel op het allerlaatste moment een landkaartje of een grafiek te maken. De instructies worden doorgebeld en een koerier haalt dan voor de uitzending het koffertje met titelkaarten op. In de jaren zeventig, mede door de komst van kleurentelevisie, ontstaat de behoefte aan wat meer eenheid. De landkaarten krijgen allemaal dezelfde kleuren, het gebruik van Letraset wrijfletters zorgt voor eenheid in de typografie en gebruikte kaarten worden bewaard met het oog op hergebruik.

De Paintbox doet zo begin jaren tachtig haar intree in de tv wereld. Deze grafische computer is de perfecte machine om nieuwsgraphics op te maken. Men kan een stilstaande opname, zoals een landkaart, foto of videobeeld op gemakkelijke en snelle wijze bewerken. De NOS krijgt al snel zo´n Paintbox op de redactievloer. De nieuwsgraphics kunnen nu natuurlijk niet meer op de grafische afdeling gemaakt worden en de grafici verhuizen – nog steeds in toerbeurt- naar de Journaal redactie.

Het is geen ideale situatie. De Journaal redactie ziet liever een eigen team met vaste mensen op de redactievloer. Maar de ontwerpers van Grafisch Ontwerp staan niet bepaald te springen om permanent naar het Journaal te gaan. Het werk is immers een stuk minder veelzijdig en uitdagender dan op de Grafische afdeling. Uiteindelijk sluit Frans van der Aa, chef van de grafici en decorontwerpers zo rond 1984 een contract met het Journaal. Twee ontwerpers± Arie Teunissen en Dick van Stralen, verhuizen definitief van NOS Grafisch Ontwerp naar het NOS Journaal. Het Journaal vaart er wel bij. De komst van twee ervaren ontwerpers is op televisie duidelijk te zien. Arie Teunissen verzamelde een aantal van de nieuwsgraphics die hij in die jaren maakten (zie de foto hieronder). Deze beelden kwamen links naast de presentator in beeld (zoals rechtsonder naast Joop van Zijl). Niet al het nieuws leende zich daarvoor, maar waar het kon, zorgden Teunissen en Van Stalen voor een slimme vormgeving, een dubbele laag of een visueel grapje. In de collage hieronder bijvoorbeeld: twee bleke bankbiljetten aan een waslijn, zal ongetwijfeld voor een item zijn geweest over witwassen. En hoe duidelijk is de combinatie van de Japanse vlag en een rood stempotlood? Met zulke slimme graphics kan je het geluid uitzetten en toch het nieuws meekrijgen!

Van Stalen en Teunissen gaan eind jaren negentig met pensioen. Er is een hoop veranderd, hun oude afdeling, NOS Grafisch Ontwerp is verzelfstandigd tot NOB Design. De Paintbox is vervangen door nieuwe machines en software. De grafisch ontwerpers bij het Journaal worden redacteuren genoemd, omdat er niet alleen vormgeving, maar ook inhoud van ze verwacht wordt. Maar sommige dingen blijven hetzelfde: het hoekje waar de grafische redacteuren werken heet nog steeds gewoon de Paintbox afdeling.

Volgende week meer over het NOS Journaal en de nieuwe vormgeving!

NOS Journaal 1988

Ondertussen zal er hard gepitched worden voor de nieuwe leaders en tunes voor het NOS Journaal, maar hier kijken we nog even terug naar hoe het vroeger ook alweer was.

In 1988 ontwerpt Carlo Delbosq deze Journaal-leader. Hans van Woudenberg en Ronald Vierbergen werken er ook aan mee. Het Journaal is natuurlijk het paradepaardje van de NOS en die moeten er dus niet alleen goed uit zien, maar het liefs ook met de allernieuwste technieken gemaakt zijn. Zo werd de leader van 1985 (van Will Bakker) gemaakt met behulp van Antics Studio en die van 1987 (ook een ontwerp van Delbosq) op de Cubicomp. Die Cubicomp, en latere computers, werden weliswaar door de NOS aangekocht, maar hoe deze apparaten te bedienen was een tweede. Daardoor speelde de importeur van de Cubicomp, Jan Willem Doorenbos en zijn bedrijf The Frame, ook een grote rol in de totstandkoming van de eerste 3D tv-graphics die op deze computers tot stand kwamen.

De leader van 1988 werd gemaakt op een computer van het Franse Thompson Digital Images. Het water algoritme (de code om de textuur van water te renderen) was ontwikkeld door Michiel van Dam, een van de programmeurs bij Doorenbos’ tweede bedrijf Digital Visuals. Delbosq liet zich voor zijn ontwerp inspireren door de film 2001 A space odyssee (Stanley Kubrick, 1968) en met name het begin van de ‘Star Gate’ sequentie. De tune voor het Journaal werd gecomponeerd door Stephen Emmer, die ook verantwoordelijk was voor de NOS tunes van 1987, 1995 en 2005.

Het nieuws in het nieuw

De laatste restyling van het NOS journaal (van Martin Lambie-Nairn, Ed Elting en Stephen Emmer) is al weer zo’n 7 oud en het is dus weer tijd voor iets nieuws. RTL Nieuws kan niet achter blijven natuurlijk. In de Volkskrant van gisteren drie (!) artikeltjes hierover:

Hoofdredacteur: ‘Het NOS-journaal wordt helemaal anders’

Waarom moeten die NOS-leaders nou weer helemaal anders?

Nieuwe ‘look & feel’ voor RTL Nieuws komt er ook aan

En de Sigmund van vandaag:

Michel van Dijk maakte vandaag een mooie compilatie van oude NOS Journaals uit de periode 1975 tot 2001. Met daarin een zeldzaam fragment van het geflopte duopresentatie-experiment met chroma-key schrootjeswand anno 1985. De presentatoren (Fred Emmer en Elleke van Doorn) lijken er in ieder geval niet zo gelukkig mee.

Nieuwsgraphics met viltstift

Jaren-tachtig (althans: dat schatten wij in) tv-vormgeving van nieuws rond kruisraketten: op een stuk karton is met viltstift getekend hoe de vrachtwagens in een bunker worden opgeslagen. Het diende als illustratie bij een nieuwsitem in het NOS Journaal. En nog zoiets: een illustratie over de werking van een mijnenveger, met gekleurd papier en pen vervaardigd. We kwamen de illustraties tegen op de redactie van het NOS Journaal. De maker is niet bekend, weet iemand hier meer van?