Author Archives: Liselotte Doeswijk

Frans Schupp

Posted on by
Reply

Nog even wat extra aandacht voor Frans Schupp zo vlak voor het symposium en de boekpresentatie vandaag bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Schupp schenkt zijn collectie ontwerpen aan het instituut. Die schenking en een aantal van de Toppop maquettes (en nog veel meer Toppop-ontwerpen) zijn vandaag te zien in het atrium bij Beeld en Geluid. Maar ook de storyboards en orginele cels van de KRO-stationcalls uit 1974 en de VARA pauze animaties uit 1982. En nog veel meer: van geïllustreerde titelkaarten uit de zwart-wit periode tot storyboards voor moderne 3d computeranimaties. Schupps werk omspant immers meer dan 30 jaar en er is in die periode wel het een en ander veranderd in de televisiewereld. Een bijzondere schenking dus waar Beeld en Geluid erg blij mee is. Op het symposium is een selectie uit deze schenking te bewonderen voordat het werk veilig in de depots opgeborgen wordt. (Vrij toegankelijk, ook voor bezoekers die niet naar het symposium en boekpresentatie komen!)

Maar er gaat natuurlijk niets boven bewegend beeld; Op YouTube zijn genoeg kleine fragmentjes van Schupps werk te vinden voor de mensen die vandaag niet komen. Bijvoorbeeld deze uit de serie stationcalls voor de KRO uit 1974.

De ruitjesvorm -geïnspireerd door het hekwerk op het Sint Pietersplein- bleven telkens op een frisse manier terugkomen tot 1989. Bijvoorbeeld in onderstaande bumpers uit 1976 en 1984.


Bezoek de Beeldengeluidwiki.nl voor een uitgebreider overzicht van Frans Schupp of de KRO-televisievormgeving. En last but not least, Schupps werk is natuurlijk ook terug te vinden in het boek Vorm van vermaak dat vandaag gepresenteerd wordt.

Cape rock

Posted on by
Reply

Het is een spannende dag voor één van de gasten op het symposium & boekpresentatie aanstaande donderdag. Vanavond worden namelijk de PromaxBDA Europe Awards uitgereikt. Dé prijzen voor Europese televisievormgeving. Een vakjury nomineerde 4 inzendingen van Cape Rock, het ontwerpbureau van Danny Smit die donderdag in het panel zit met Willem van den Berg en Lydia Pees. Bekijk hier de nominaties.

Mooi Amsterdam

Posted on by
Reply

‘Mooi Amsterdam’ zong Willy Alberti in 1968. Deze titelrol is waarschijnlijk van iets voor die tijd. Maar Amsterdam was ongetwijfeld het thema van deze Willy en Willeke show. Dit is alweer de vierde titelrol van Marcel van Woerkom op deze site en de tweede voor Willy en Willeke (de eerste staat hier). Elke show ontvangen de Alberti’s andere gasten en dus is er elke maand een nieuwe titelrol nodig. Deze rol met dansende Amsterdamse geveltjes is ook het uitgangspunt voor de website van Van Woerkom: Marcel’s Creative Exchange, een prachtige Bed & Breakfast. In Amsterdam natuurlijk .

(doorklikken om de hele rol te zien!) Continue reading →

Teleac

Posted on by
1

Wat nu precies de allereerste 3D computer animatie op de Nederlandse televisie was, daar zijn we nog niet helemaal achter. Het ligt ook vooral aan hoe je het allemaal precies definieert. Die van Teleac hiernaast is in ieder geval de eerste geheel digitaal gemaakte 3D stationcall.

Het maken van zo´n animatie is in 1985 een nogal kostbare en langdurige aangelegenheid. Het is dus belangrijk dat het in één keer goed gaat. Theo Dijkslag van NOS Grafisch ontwerp maakt voor deze Teleac stationcall natuurlijk eerst schetsen en een storyboard. Maar hij laat ook een maquette maken van gekleurd perspex om te laten zien hoe de beweging er uit komt te zien, iets wat op papier lastig is om te laten zien met deze ingewikkelde geometrische vormen. Daarna worden bij Antics Studio de driedimensionale objecten en hun posities op de assen ingevoerd in de computer. Tussentijds worden er enkele van dit soort printjes uitgedraaid. Klopt het allemaal wel, ziet het er goed uit?

Dan kan het zware rekenwerk voor de computer beginnen, objecten krijgen nu hun textuur en het geheel wordt belicht. Na enkele dagen rekenen zijn alle beeldjes (25 per seconde) klaar en opgenomen op een BCN tape (professionele videoband). Klaar voor uitzending.

Er wordt nu wel eens lacherig terug gekeken op de eerste 3D computeranimaties. Niet alles heeft de tand des tijd even goed doorstaan. Deze stationcall heeft dat wel. Dijkslag heeft de computer namelijk iets laten doen waar de computer bij uitstek goed in is: rekenen. Voor een mens is het behoorlijk lastig om de geometrische vormen precies kloppend en in perspectief te laten bewegen en draaien, een gigantisch teken- en rekenwerk. Voor de computer een makkie.

VARA animaties van Frans Schupp

Posted on by
1

Deze bijzondere pauze-video-animaties van Frans Schupp waren er bijna niet meer. In 1982 gaat de VARA af en toe op de zondagavond uitzenden, wat normaal gesproken de vaste VPRO-avond is. De VARA wil wel de sfeer van de VPRO-uitzendingen vasthouden; dus veel aandacht voor kunst en cultuur in de programma’s én in de presentatie van de avond. Niet de omroepster in beeld maar videografische kunstwerkjes zoals Jaap Drupsteen die in de jaren zeventig voor de VPRO maakte.

De opdracht gaat naar NOS Grafisch ontwerp en men kiest voor de storyboards van Frans Schupp. Die worden door Robin Noorda, in 1982 stagiair van Schupp, uitgewerkt tot deze animaties op muziek van Erik Satie. De uitzendbanden zijn per ongeluk gewist. Er bestond tot voor kort alleen nog een VHS-kopie van zeer slechte kwaliteit. Noorda, inmiddels gelauwerd animator, digitaliseerde en restaureerde deze kopie zodat wij 30 jaar na dato opnieuw kunnen genieten van deze bewegende kunstwerkjes.

Canadian Sweethearts

Posted on by
Reply

Titelrol nummer 3 uit de privé collectie van Marcel van Woerkom is voor een optreden van de ‘Canadian Sweethearts’. Een populair zangduo (het echtpaar Lucille Starr en Bob Regan) in de jaren zestig. Hun single ‘The French Song’ is rond 1965 enorm populair in Nederland. De AVRO nodigt ze uit voor een optreden met Nederlands combo.

Deze rol is relatief kort, er hoeven nu eenmaal weinig mensen genoemd te worden: de artiesten, omroep, dirigent, regisseur, decorontwerper. De maker van de titelrol staat er niet tussen. De ontwerpers werden meestal alleen genoemd als de titelrol en de titelkaarten in het programma (om liedjes aan te kondigen) geïllustreerd waren. Zoals de titelrol van Van Woerkom voor Willy en Willeke.

Het echte grafisch ontwerpen stond wat minder hoog in aanzien dan het illustratieve werk. Er waren immers nogal wat beperkingen ten aan zien van grafiek voor televisie. Zelfs het aantal beschikbare lettertypes was zeer beperkt. De afdeling beschikte wel over een eigen drukpers: de Masseeley hotpress, maar hier zaten maar één of twee lettertypes bij.

Hiernaast is Jan Janiczak, ook werkzaam op de NTS grafische afdeling, bezig met de hotpress. Door verhitting smelten de koperen letters witte folie op zwart papier. Naast hem de letterbak met de de koperen letters.

Als een ontwerper een ander lettertype wenste dan moest hij of zij dat zelf maken. Een aantal van de NTS-ers waren daar heel erg goed in; Jos van Grieken en Hans Moolenaar bijvoorbeeld. Anderen gebruikten een soort diaprojector om letters uit boeken met de hand na te schilderen.

Op deze titelrol is gewoon het standaard lettertype dat bij de Masseeley hoorde gebruikt. Maar in combinatie met de geschilderde vlakken en speelse plaatsing van de tekst is het toch een spannend grafisch ontwerp.

 

 

De andere titelrollen van Marcel van Woerkom bekijken?
1. Willy en Willeke
2. Feest-polonaise
4. Willy en Willeke (2)
5. Tatort
6. De Talisman
7. Kermis
8. illustraties voor Rijtest
9. De wereld kreeg televisie

tv-design widget

Posted on by
Reply

De komende week staat de Beeld en Geluid widget in het teken van televisievormgeving. Alvast om op te warmen voor het symposium en de boekpresentatie op 14 april. Vanaf maandag in de widget onder andere Jaap Drupsteen, Bob Rooyens en Roland de Groot.

Als je de widget download krijg je dagelijks een verrassend filmpje uit het archief van Beeld en Geluid. Kant en klaar, gratis en voor niets, op het bureaublad van je computer. Elke week heeft een ander thema, meestal gelinkt aan de actualiteit. Daarom deze week: Vorm van vermaak. Downloaden dus! (instructies staan hier)

Koninklijke NOS

Posted on by
Reply

Een opmerkelijk bericht in de Spreek’buis van 27 maart 1981: “Koningin verleent NOS predikaat ‘Koninklijke”. Frans van der Aa (chef van de Hoofdafdeling Grafisch Ontwerp van de (K)NOS) over de aanpassingen die dat vergt aan de huisstijl en het logo van Johan Volkerijk: “Ik heb er nu drie ontwerpers op gezet. Wat u hier ziet is nog maar een eerste idee. Vooral de uitwerking van het kroontje bezorgt ons veel hoofdbrekens. Maar we komen er wel uit.”

 

 

De grafische afdeling is is er maar druk mee. Er zijn al stickers met het nieuwe embleem:  ‘De stickers kunnen a.s. woensdag worden afgehaald op kamer 218 van het (K)NOS-hoofdgebouw.’ En op welke datum zou die woensdag toch vallen?

Toppop

Posted on by
Reply

Op 14 april zetten we tijdens het symposium & boekpresentatie Frans Schupp in het zonnetje. Schupp werkte ruim 30 jaar als televisievormgever. Hij begint op de NTS grafische afdeling in 1963 met het maken van  titelkaarten en -rollen.  En dan breekt eind jaren zestig de jongerencultuur door op televisie. Popmuziekprogramma’s worden uitbundig vormgegeven en het moet allemaal bewegen. Schupp werkt samen met regisseur Rien van Wijk aan Doebidoe. Doebidoe wordt Toppop.

Het programma heeft heel veel vormgeving nodig. Naast spetterende leaders en titelkaarten, moeten de optredens er natuurlijk ook waanzinnig uitzien. Meestal worden artiesten meerdere keren opgenomen; één keer in het decor, één keer tegen een blauwe wand, soms nog op locatie. Want als een liedje tien weken in de top 5 staat, wil men niet tien keer dezelfde opname uitzenden. Die variatie aan vormgeving wordt het handelsmerk van het programma.

Een bekend verhaal: er is maar weinig bewegend beeld bewaard van de periode dat Schupp voor Toppop ontwerpt. Begin jaren zeventig worden opname-banden opnieuw gebruikt of weggegooid. Gelukkig heeft Schupp veel bewaard. Hij heeft foto’s gemaakt van het televisiescherm, er zijn  storyboards van leaders die alleen nog in de herinnering van mensen bestaan, surrealistische maquettes die als decor dienden, titelkaarten met de namen van legendarische artiesten als David Bowie en The Who. Allemaal uniek materiaal dat hij schenkt aan het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

En natuurlijk zijn er op deze site al wat voorproefjes te zien. Zoals de screenshots hiernaast. In het derde scherm ziet u tussen Penny de Jager en Ad Visser één van de effecten van Schupp. Hij had een kastje waarin allerlei grafisch materiaal en objecten gezet konden worden (foto hieronder). Een opname van deze letterkast werd gekeyd met een deel van de opname van een artiest of de presentatie.

Dat keyen (het combineren van twee opnames in één beeld) gebeurt de eerste jaren van Toppop nog in zwart-wit. Met de introductie van kleurentelevisie wordt het programma nog veel uitbundiger. Met behulp van de chroma-key techniek kunnen artiesten in elk gewenst decor geplaatst worden: een maquette, foto of grafisch ontwerp kan dienst doen als decor. Schupp ontwerpt enkele fantasieobjecten hiervoor. Een hoofd met een showtrap uit het oor, waanzinnige constructies die op ware schaal onbetaalbaar zijn om uit te voeren. Maar het werken met chroma-key en miniatuurdecors is toch ook lastig. De artiesten moeten heel precies op de juiste plek staan en er moet rekening gehouden worden met perspectief. De maquettes worden dus maar een enkele keer gebruikt. Op onderstaande foto zijn er een aantal te zien op een tentoonstelling in München 1974. De man met de bakkebaarden is natuurlijk Schupp zelf.

Deze maquettes en nog veel meer Toppop ontwerpen zijn te zien op 14 april bij het symposium & boekpresentatie Vorm van vermaak bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Aanmelden voor deze middag kan via symposium@beeldengeluid.nl.