Vorige maand verscheen de heruitgave van Anthon Beeke’s legendarische blote-meisjes-alfabet uit 1969. (Te bestellen bij Nijhoff & Lee.) Beeke, niet vies van vrouwelijk schoon, haalde een groep aantrekkelijke dames over om te poseren als letters. Dat alles in reactie op Wim Crouwels New Alphabet uit 1967.
Zowel New Alphabet als Body Type maakten een hoop los. Beekes’ alfabet werd een aantal maal geplagieerd, hoewel Beeke uiteraard niet de allereerste was die alfabetten construeerde van menselijke lichamen (zoals Max Bruinsma opmerkt in Items).
Hans de Cocq van de NOS grafische afdeling, liet zich ook inspireren door het blote-meisjes-alfabet. Hij maakte in 1974 een leader voor Open en Bloot (VARA) met blote mannen, vrouwen en kinderen die een voor een de letters van de programmatitel vormen terwijl de camera loopt. De letters zijn dus niet zo gedetailleerd en precies als die van Beeke. In de Open en bloot-leader zitten bovendien ongeveer evenveel mannen als vrouwen. Daardoor wordt het naakt uit de taboo sfeer van pornografie gehaald en in de sfeer van familie en voorlichting geplaatst.
De radio- en televisiegidsen staan maandenlang vol met ingezonden brieven van voor- en tegenstanders van het programma. De programma-items, de leader en ook de animaties van Hans de Cocq (met uitleg over voortplanting, anticonceptie, etc.) worden uitgebreid besproken. De een vindt het veel te ver gaan terwijl het voor de ander allemaal nog niet open en bloot genoeg is. In de aftiteling vormen de lichamen de letters van de VARA, als om te benadrukken dat de VARA geheel achter het programma staat. Een provocerend laatste beeld voor een spraakmakend programma.
Begin jaren negentig is het televisielandschap onherroepelijk veranderd. RTL4 snoept de helft van de kijkers en reclame inkomsten weg bij de publieke netten. Er moet wat veranderen. Langzamerhand begint men met het aanpakken van de verzuilde programmering. De netten moeten elk een sterkere eigen identiteit krijgen, maar de omroepverenigingen willen niet dat dat ten koste gaat van hun eigen identiteit. De ontwikkeling van die zender-huisstijlen verloopt dat ook zeer moeizaam. De nieuwe huisstijl van Nederlands 3, vanaf 1988 het thuisnet van de VPRO, VARA, NOS en de kleine zendgemachtigden, komt pas in 1994 tot stand. De basis is een door Kisman ontworpen 3 met een statige bovenkant en een zwierige punt. Deze 3 is tot 1999 de basis van de Nederland 3-vormgeving.
In Museum Hilversum wordt op dit moment een kleine tentoonstelling gehouden in verband met het 60 jarig jubileum van de Nederlandse televisie. Te zien zijn lepeltjes, pennen, vlaggetjes, suikerzakjes en allerlei andere parafernalia van de omroepverenigingen. Én deze titelrol.
