Antics studio

1984 was een belangrijk jaar voor televisievormgeving. De eerste digitale animatie systemen doen hun entree in Nederland. Een van die systemen is Antics Studio. Dit systeem, ontworpen door animator Alan Kitching bestaat eigenlijk uit een serie apparatuur. Op onderstaande foto zijn van links naar rechts te zien:

  1. hardcopie apparaat om lijntekeningen en effectenstapelingen uit te printen (zie bijvoorbeeld deze print van de Teleac leader die bij Antics Studio is gemaakt)
  2. instructie / programmeer scherm waar de animatie ontworpen wordt
  3. constructie en lijntest scherm, dit scherm laat de ‘schets’ fase zien
  4. kleurenscherm voor het artwork en het uiteindelijke (1/25ste) beeldje dat opgenomen moet worden
  5. de BCN 1 inch broadcast video spoelen recorder waar de beeldjes één voor één op gezet worden en
  6. de single frame controller waarmee om het half uur of 3 kwartier één knopje werd ingedrukt om één uitgerenderd beeldje op te nemen.
  7. niet op de foto staat de computer zelf, deze (afmetingen 4 x 1,5 x 1,5m) staat in het souterrain te razen.

Antics Studio in Amsterdam 1984

Antics Studio wordt naar Nederland gehaald door Eric Racké. Hij heeft al een paar jongens vers van de academie aangenomen: Gijs Bannenberg (operator/programmeur), Jeroen Buys, Adriaan Lokman en Léon Wennekes. Robin Noorda, in 1984 al enkele jaren free-lancer bij NOS grafisch ontwerp, meldt zich met portfolio onder de arm nadat er een krantenartikel over Antics verschijnt. Het team is compleet en er wordt hard gewerkt. De ontwerpers en operators werken direct voor klanten of voor andere ontwerpbureaus zoals NOS grafisch ontwerp. Klanten komen uit de televisiewereld, maar ook uit het bedrijfsleven en de wetenschap. De vraag is groot en de computer in het souterrain staat dag en nacht te renderen.

Antics Studio brochure, ca 1984 (doorklikken voor een grotere versie)

Het mooie aan Antics Studio is dat het een groot deel van het werk van een animator overneemt. Waar voorheen de animator zelf met de hand 25 beeldjes per seconden tekende, hoeft hij/zij nu maar enkele frames aan te leveren en berekent de computer alle tussenstappen. Antics Studio kan gebruikt worden voor driedimensionale animatie, de bekende geometrische Teleac-leader van Theo Dijkslag (NOS grafisch ontwerp) is bijvoorbeeld op Antics gemaakt. Maar het systeem is vooral bedoeld voor klassieke twee-dimensionale animatie, zoals de gestreepte Journaal-leader van Will Bakker (NOS grafisch ontwerp) en een Toppop-leader van Adriaan Lokman (Antics Studio). Eigenlijk liet iedereen die in 1984 iets nieuws wilde het maken met behulp van Antics Studio.

Helaas heeft het systeem ook een beperking; het duurt lang voordat de computer één beeldje uitgerekend heeft. Die tijd kan niet korter en dus is de productie beperkt, ondanks dat de computer dag en nacht benut wordt. De opbrengsten zijn niet genoeg om de investeringen en de overhead terug te verdienen en Antics Studio gaat failliet. Andere digitale systemen en animatiecomputers staan klaar om de markt te bedienen. Productie bedrijven schieten als paddestoelen uit de grond. Operators en ontwerpers met gevoel voor techniek zitten niet om werk verlegen. Wennekes, Buys, Noorda en Lokman (vlnr op de foto) starten voor zichzelf. Morphosis wordt een productiebedrijf zonder faciliteiten; benodigde apparatuur werd gehuurd. Dat was de les die ze van Antics’ faillissement leerden: wordt geen slaaf van je machine.

groepsfoto gemaakt bij de oprichting van Morphosis in 1986: vlnr Léon Wennekes, Jeroen Buys, Robin Noorda, Adriaan Lokman

Met dank aan Robin Noorda en Jeroen Buys (foto’s)

Kermis

De een-na-laatste titelrol van Marcel van Woerkom op dit blog alweer. Dit is een hele lange horizontale rol voor een variété-programma ergens midden jaren zestig. Veel bekende namen op deze rol (Piet Römer en Martin Brozius bijvoorbeeld) maar de titel van het programma staat er niet tussen. Lastig dus om meer informatie over het programma te vinden. Van Woerkom schilderde deze rol met verschillende tinten wit, grijs en een bruinige soort grijs. Uiteraard zag die bruinige tint er op televisie ‘gewoon’ grijs uit.

Titelrol 'Kermis', klik op de titelrol om hem in het groot te bekijken

De andere titelrollen van Marcel van Woerkom bekijken?
1. Willy en Willeke
2. Feest-polonaise
3. Canadian Sweethearts
4. Willy en Willeke (2)
5. Tatort
6. De Talisman
8. illustraties voor Rijtest
9. De wereld kreeg televisie

Dreiging

Zoals we al hebben gezien bij de titelrollen van Marcel van Woerkom, werden aangekochte buitenlandse programma´s in de jaren zestig vaak voorzien van Nederlandse titel en aftiteling. Jos van Grieken, een zeer goede kalligraaf maakte er ook een heleboel. Uit zijn nalatenschap (in beheer bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid) komen onderstaande voorbeelden.

 

 

De talisman

De zesde titelrol van Marcel van Woerkom op deze site is voor een televisiefilm uit 1964. Het verhaal is gebaseerd op een Duitse opera met natuurijk een hoog aandeel romantiek en drama. Deze titelrol met rozen past daar uitstekend bij. Marcel gebruikte voor deze titelrol een bijzondere techniek. Hij schilderde op glazen platen met inkt en zijn vingers deze rozen. Het papier legde hij op die platen en drukte hij met de verfroller aan. De vallende blaadjes zette hij er later op met behulp van een sjabloon. De sierlijke letters zijn met de hand nageschilderd van een projectie. (doorklikken voor de hele rol!) Continue reading

Lente

klik op de afbeelding voor de grotere versie

 

op de site van het vakantiehuisje van de familie Holst zijn veel illustraties van Ton Holst te zien (klik op de afbeelding voor meer)

Deze week, voor de afwisseling en vanwege het mooie weer, een titelrol in kleur. Ton Holst (1931-2006) maakte deze horizontale schildering voor het programma Een land waard om in te leven? in 1977, een programma van SchoolTV over natuur en milieu. Holst (vanaf 1959 op de grafische afdeling) werkte sinds begin jaren zeventig vanuit huis. Niet zomaar een huis; een vakwerkboerderij’tje in het Geuldal. In dat schitterende landschap genoeg inspiratie voor deze titelrol.

 

Het eerste boek

Het eerste exemplaar van Vorm van vermaak is op 14 april tijdens een zeer geslaagd symposium/boekpresentatie overhandigd aan Jaap Drupsteen. Meer foto’s (gemaakt door Pieter Ernst Uyt den Bogaard) staan op vormvanvermaak.nl. En, niet onbelangrijk om te vermelden: het boek is ook TE KOOP.

Liselotte, Jaap en Roy op 14 april 2011

Allereerste VARA-haan

Peter Zwart ca. 1951

Voor het uitroepteken was de haan lange tijd het symbool van de VARA. De radio-uitzendingen van de socialistische radio omroep begonnen met het kraaien van de haan. Dat geluid symboliseerde de nieuwe dageraad, een hoopvol optimisme naar een toekomst waar socialistische idealen waarheid zouden worden. Toen men voor de eerste VARA televisie uitzending een herkenningsfilmpje nodig had was de haan dan ook een logische hoofdrolspeler.

Peter Zwart maakte dit filmpje voor de VARA. Zwart werkte rond die tijd ook bij Studio Geesink, ook wel bekend als Dollywood. De studio waar men reclamefilms maakte voor Phillips, Bols en internationale klanten. Die poppenanimaties waren meestal heel vermakelijk en ludiek: voetballende bierflesjes, dansende sinaasappelen. Ze worden nu allemaal gerestaureerd en gedigitaliseerd door het EYE Film Instituut (voorheen Filmmuseum).

Uit de schetsen van Zwart voor de VARA blijkt duidelijk dat hij putte uit de stijl van Dollywood. Een ondeugend haantje komt uit een kerktoren en knipoogt naar de televisiekijker. Misschien was het voor de VARA toch iets te ludiek en ook de kerktoren uit de schets zal misschien niet zo in de smaak zijn gevallen. De kerktoren werd de toren van het VARA gebouw en de haan stond trots helemaal bovenop.

Het filmpje zelf is verdwenen, maar dankzij de foto van Zwart met de maquette en de schetsen kunnen we ons nog wel inbeelden hoe het er uit heeft gezien. En het eindshot kennen we omdat iemand een foto vanaf het televisiescherm heeft gemaakt van die allereerste stationcalls. We weten zelfs wat televisievormgeving ongeveer kostte in 1951. Voor drie animatiefilmpjes van ongeveer 4 seconden en 3 titels rekende Zwart 250 gulden.

fragment uit een van de schetsen van Peter Zwart voor de VARA, ca 1951 (foto en schetsen komen uit de privé collectie van de erven Peter Zwart)

Tatort

Tatort is de vijfde titelrol van Marcel van Woerkom op deze site alweer. Het gaat niet om de Tatort politieserie die nu nog steeds loopt. Deze serie startte immers in 1970 en Van Woerkom was toen al in de Verenigde Staten aan het werk. Het gaat hier om een tv-film uit 1965 met Horst Tappert, die later bekend zou worden in die andere Duitse crimi Derrick. Tatort kreeg een Nederlandse titel (De brug) en Nederlandse aftiteling. Net als bij de titelrol voor Canadian Sweethearts gebruikte Van Woerkom het standaard lettertype van de hotpress op de afdeling en schilderde net als bij de titelrol voor Feest-polonaise met een verfroller in plaats van een kwast.
(doorklikken voor de complete rol!) Continue reading