Het prive-archief van Jan van der Does bevat naast zijn eigen ontwerpen ook enkele ontwerpen van andere televisieontwerpers. Zo zat er in een envelopje een lijstje en een aantal foto’s van decorschetsen van Hans Christiaan van Langeveld.
Van Langeveld werkt een korte periode als decorontwerper bij de NTS, van 1960 tot en met 1964. De kwaliteit van zijn werk blijft niet onopgemerkt. Roland de Groot, collega en destijds goed bevriend met Van Langeveld, herinnert zich dat tijdens een bezoek bij Van Langeveld thuis aan de Oudezijds Voorburgwal in Amsterdam opeens Wim Sonneveld en Friso Wiegersma aan de deur stonden. Of hij alsjeblieft het decor voor zijn nieuwe televisieshow wilde maken.
In 1964 besluit Van Langeveld met zijn vriend Frank van Raay naar London te emigreren. Ze hebben daar geen vaste betrekking, maar hopen als freelance decor- en kostuuumontwerper bij de BBC en voor theatergezelschappen te kunnen gaan werken. Voor zijn portfolio laat Van Langeveld een selectie decorschetsen fotograferen en bestelt hij een afdrukken van uitgevoerde decors. Op het lijstje in de enveloppe van Jan van der Does is precies na te gaan wat Van Langeveld beschouwde als zijn belangrijkste ontwerpen.
Op het lijstje staan natuurlijk de Rudi Carrell shows waar Van Langeveld bekend mee wordt. De uitzending met zangeres Esther Olfarim als zeemeermin op een onbewoond eiland wint in Montreux zelfs een Zilveren Roos. Maar tekeningen voor deze shows zitten er niet in de envelloppe, helaas. Ik hoop later nog op terug te komen op de Carrell-shows. De andere decorschetsen die Van Langeveld meenam naar Londen zijn hieronder te zien.
Allegretto: Annie get your gun (NCRV, 20-4-1963)
Dit Amerikaanse decor doet dienst tijdens een programmaonderdeel van Allegretto waarin Jenny Arean en Jacco van Renesse enkele liedjes zingen uit de musical Annie get your gun. Het programma is eerder opgenomen met behulp van telerecording en om die reden bestaat de uitzending nog. De pers is niet erg enthousiast, Het vrije volk noemt het programma “beter” dan de NCRV-uitzending een maand eerder, maar “nog niet goed”. Maar, schrijft de recensent: “Het uitstekende gebruik, dat regisseur Fred Benavente van de belichtingsmogelijkheden van Studio A in Hiversum maakte, vergoedde weer wat.”
Brigadoon (NCRV, 25-1-64)
Brigadoon is een klein stadje in de Schotse hooglanden waar de tijd in 1700 is stil komen te staan. De inwoners mogen het stadje niet verlaten want dan zal het ophouden te bestaan. Dat wordt natuurlijk een probleem als een Amerikaanse bezoeker verliefd wordt op een meisje uit het sprookjesachtige stadje. Brigadoon is een monsterproductie met veel rollen (die onder meer vertolkt worden door Jenny Arean, Eric van der Donk, Luc Lutz, Ellen van Hemert, Jacco van Renesse, Rien van Nunen, Joeki vd Valk, John Leddy, Maarten Kapteijn), een koor, een orkest, het Scapinoballet, en The Gay Twens olv Kitty Knappert. Er werken meer dan zestig mensen aan en er zijn een kleine honderd kostuums voor nodig. Er zijn meerdere opnamedagen in Studio A voor nodig om alle massascenes (op een marktscene lopen zo’n zeventig mensen rond) op te nemen. Die opnames worden op Ampex vastgelegd en op 25 januari uitgezonden. Die uitzending is vervolgens weer op film opgenomen (Beeld en Geluid, DocId 114246).
Het onbegrepen geluk (AVRO, 27-2-64)
Opgenomen in de kleine Vitus studio in Bussum is dit spel heel wat bescheidener van opzet dan Brigadoon. Het televisiespel is uitgezonden als onderdeel van het vrouwenprogramma op donderdagmiddag van de AVRO en gaat over een man die bij een ongeluk een kind heeft overreden. Het is nergens besproken of gerecenseerd, maar het is waarschijnlijk toch wel in de smaak gevallen, want op 30-6-1964 is het spel nog eens herhaald tijdens de experimentele uitzendingen op het tweede net.
De roof van de gordel (AVRO, 27-2-1964)
Op dezelfde avond als Het onbegrepen ongeluk,maar dan ‘prime time’, is televisiespel De roof van de gordel te zien. Het tv-spel, een vertaling van het verhaal van Benn Levy, is losjes gebaseerd op de negende opdracht van Herakles: het roven van de gordel van de Amazones. Femke Boersma en Ina van Faassen spelen de Amazonekoninginnen waar Hans Croiset en Wim van Rooy als Herakles en Theseus langzaam verliefd op worden. Dat bevalt Hera en Zeus uiteraard niet en die weten ten slotte toch een oorlog te forceren. Het televisieregiedebuut van Jan Retel wordt ook van te voren op Ampex opgenomen. Van Langeveld maakt drie prachtige decorschetsen. Op de foto’s die in de kranten staan, is daarvan maar weinig terug te zien, maar de uitzending is er nog wel.
Brieven van een dichter (KRO, 16-4-1964)
Luc van Gent regisseert dit televisiespel, gebaseerd op The Aspern papers, dat vooral opvalt omdat een van de hoofdrollen wordt gespeeld door de 87-jarige actrice Jacqueline Royaards-Sandberg. Ze speelt een vrouw die in haar jonge relatie een affaire had met een dichter. Een essayist probeert met een list de liefdesbrieven die zij daarvan bewaard in handen te krijgen. Daarbij wordt het nichtje -misschien wel de dochter van de dichter- verliefd op hem. Hij beantwoordt die liefde niet en zij verbrandt de brieven. Van Langeveld zorgt voor een Venetiaans palazzo met mooie doorkijkjes.
Vadertje Aarde (NCRV, 16-5-1964)
Musical geschreven en geregisseerd door Willy van Hemert en opgenomen in de grote nieuwe studio A. Een vliegende schotel met Coen Flink en Jacco van Renesse raakt uit koers en komt op de aarde terecht. Aan boord is ook verstekelinge Jenny Arean, een ‘ontaard’ meisje. Gelukkig voor haar komen ze in een omgekeerde wereld, waar onder andere de man-vrouw verhoudingen omgedraaid zijn. Als de twee astronauten zich in gaan zetten voor het mannenstemrecht loopt het natuurlijk uit de hand.
Hotel Het paradijs (AVRO, 18-5-1964)
Deze klucht van George Feydeau draait om de ‘overspelige liefde’ en is volgens de aankondiging in de Katholieke krant niet erg geschikt voor jeugdige kijkers. Er worden relatief veel toneelstukken van Feydeau op televisie gebracht en Van Langeveld ontwerpt al eerder een decor voor Die vrouwtjes van de wereld (VARA, 3-10-1963, regie Loet Steenbergen). Deze belle-epoque stukken zijn vaak een beetje ondeugend of zelfs pikant. Deze uitvoering wordt geregisseerd door Walter van der Kamp. Na het stuk is een herhaling uitgezonden van de Rudi Carrel show met Esther Olfarim. Weer twee Van Langeveld-decors op een avond dus.
De derde (AVRO, 18-6-1964)
Van dit televisiespel onder regie van Jan Retel met Eric Schneiders, Pim Dikkers en Annette Nieuwenhuyzen is geen opname bewaard gebleven, waarschijnlijk omdat het een rechtstreekse uitzending betreft. Het is een Amerikaans stuk en speelt zich af in het huis van een familie waar een geestelijk gestoorde man zich in weet in te dringen.
De buurman (KRO, juli 1964)
Dit spel speelt in Parijs. Een jonge studente heeft een akelige droom over een psychopatische buurman. De huiskamer op de onderstaande schetsen lijkt me iets luxueuzer en ruimer dan de gemiddelde Parijse studentenkamer, maar het halletje met dramatische lichtval is zeker een mooie set voor een nachtmerrie.
Zomeravondmelodie (AVRO, 4-7-1964)
In dit showdecor zingt Jo Leemans een aantal bekende liedjes. Te gast zijn zanger Louis Neef en diverse muzikanten. Ton Lensink draagt teksten voor van Ernst van Altena. “Zoete melodietjes” die “aardig en vriendelijk gebracht worden. Men behoeft er geen tv voor te hebben”, staat er in het Limburgs Dagblad. Een andere krant weet toch iets aardigs te melden:”Theo Ordeman diende het geheel tintelend en met fantasie op.”
Eve Boswell (AVRO, 26-9-1964)
Dit decorontwerp is in deze verzameling atypisch te noemen omdat het vrij abstract is. De Zuid-Afrikaanse zangeres Eve Boswell is in mei 1964 in Nederland op bezoek voor AVRO-radio- en televisieopnames. De opnames vinden plaats in de Cinetone-studio’s in Amsterdam. Er is voor de show van 40 minuten drie dagen aan studiotijd beschikbaar. Het lijkt even mis te gaan als de vocaliste keelpijn krijgt: “De dokter heeft me een soort doping gegeven, aangezien ik anders niet verder had kunnen zingen”, vertelt Boswell aan De Telegraaf. Televisiekijkers moeten daarna nog vier maanden wachten tot haar show uitgezonden wordt. De regie is van Theo Ordeman.
Biederman en de brandstichters (VARA, 12-11-1964)
Dit is een cynisch stuk van Max Frisch. Een man die overtuigd is van de goedheid van de mens laat twee vreemdelingen in zijn huis. Zij zijn echter niet te vertrouwen en steken het huis in de brand. Willy van Hemert schrijft in zijn memoires (Bekijk het maar: 25 jaar televisiebelevenissen, 1976) dat het een Belgische productie is. Dat niet het hele huis op de schets staat klopt, het huis is grotendeels doorzichtig. De brand wordt visueel gemaakt door catcrackers, gashouders en tanks die om het huis staan opgesteld. De brandweerlieden zijn dansers die op een vorkheftruck binnen komen rijden. “En laat niemand zeggen, dat er in ‘t Vlaanderland geen talent huist”, schrijft van Hemert.
Vadertje Langbeen (NCRV, 14-11-1964)
Daddy Long Legs is geschreven door Jean Webster en verschillende malen verfilmd, ook voor een Nederlands publiek door Friedrich Zelnik met Lily Bouwmeester in de hoofdrol (1938). Willy van Hemert bewerkt het verhaal tot een televisiemusical. De hoofdrollen zijn voor Jenny Arean als kostschoolmeisje dat verliefd wordt op haar rijke weldoener. Maar daar komt ze natuurlijk pas aan het einde van het verhaal achter. De weldoener wordt gespeeld door de succesvolle Amerikaans-Nederlandse acteur John van Dreelen (in Nederland bekend als (zoon van) Jack Grimberg). Van Dreelen is bijna verhinderd omdat de opnames voor de Amerikaanse film Von Ryan Express uitgesteld worden. Zijn tegenspeler Frank Sinatra heeft er voor gezorgd dat Van Dreelen toch op tijd naar Nederland kon komen voor Vadertje Langbeen, zo schrijft De Telegraaf.
Nacht in de middag (NCRV, 28-10-1965)
Dit televisiespel ligt lang op de plank, -Van Langeveld is waarschijnlijk al lang en breed in Londen- want tussen opname en uitzending zit bijna een jaar. Het is geen vrolijke kost, het verhaal van Arthur Koestler gaat over de verstikking van de dictatuur in Stalins Rusland. Het speelt zich, zoals op de plattegrond te zien is, grotendeels af in de gevangenis.
